سینا ابهری

 

اختلال فراگیر رشد یک نوع ناتوانی شناخته می شود و در دوره رشد کودک به وجود می آید و والدین و معلمان را با چالش های بسیاری درگیر می کند.

کودکانی که به این اختلال دچار می شوند یادگیری آن ها ضعیف است و در برقراری ارتباط با دیگران مشکلاتی برای آن ها به وجود می آید و دچار مشکلات اجتماعی می شوند و رفتار آن ها غیرطبیعی است.

افراد برای آنکه بتوانند با کودکان رفتار صحیحی داشته باشند باید در زمینه اختلالات آن ها آگاهی خود را افزایش دهند و اطلاعات مورد نیاز را به دست آورند.

در این مقاله با انواع اختلالات آشنا خواهید شد و علائم و روش های آن را مورد مطالعه قرار دهید.

اختلال های فراگیر رشد چه اختلالاتی را شامل می شود؟

اختلالات فراگیر رشد باعث می شود که ارتباط اجتماعی دچار مختل شود و به همین دلیل به آن اختلال های ارتباط اجتماعی می گویند.

اوتیسم، آسپرگر، اختلال از هم پاشیدگی دوران کودکی و نشانگان رت نمونه ای از اختلالات فراگیر هستند.

در اختلالات ذکر شده عملکرد فرد در برقراری روابط اجتماعی و ارتباطی دچار اختلال شده و فرد نمی تواند به خوبی صحبت کند و تکلمش آسیب دیده است و یادگیری او تا حد زیادی کاهش می یابد.

در ادامه اختلال های گفته شده را مورد بررسی قرار می دهیم.

1.      اوتیسم

کودکانی که به اختلال اوتیسم مبتلا می شوند نشانه بیماری آن ها معمولا قبل از سه سالگی و در دوران شیرخوارگی نشان می دهد.

افرادی که به اوتیسم مبتلا می شوند شدت نشانه ها در آن ها متفاوت است، اوتیسم یک اختلال فراگیر رشدی است و با ویژگی هایی همراه می باشد که زیر مورد بررسی قرار می دهیم.

-         علاقه به ارتباط برقرار کردن با دیگران ندارند.

-         پرهیز کردن از برقراری ارتباط چشمی

-         ناتوان بودن در درک و استفاده از قدرت تکلم و زبان

-         قدرت یادگیری آن ها به شدت کاهش می یابد و از طریق مشاهده و تقلید نمی توانند به خوبی آموزش ببینند.

-         الگوهای بازی نابهنجار، کودک که به اختلال اوتیسم دچار می شود بازی های او دارای فعالیت ها و حرکت های تکراری و یکواخت می باشد و یا این کودکان توانایی بازی کردن را ندارند.

-         دچار علایق وسواسی می شوند.

-         مخالف تغییر هستند و در برابر تغییردادن فعالیت های روزانه مقاومت نشان می دهند.

-         قادر به قدرت تخیل و ابتکار نمی باشند.

-         نسبت به محرک های محیطی واکنش نشان می دهند و نسبت به محرک هایی مانند سوسو زدن روشنایی لامپ و صداهای بلند بیش فعال هستند.

کودکانی که به اوتیسم مبتلا می شوند ممکن است همه نشانه ها را نداشته باشند اما آن ها حداقل 6 نشانه در رفتار آن ها نشان داده می شود.

2.     آسپرگر از جمله اختلال های فراگیر رشد

اختلال آسپرگر یکی از نمونه اختلالات فراگیر رشدی می باشد و در طیف اوتیسم قرار می گیرد.

این اختلال نسبت به اوتیسم شدت کمتری دارد و برای اینکه آسپرگر تشخیص داده شود باید دو مورد از ویژگی های آن را داشته باشند.

در این اختلال کودک به مشکلاتی مانند عدم برقراری ارتباط و روابط اجتماعی، ناتوان بودن در زمینه یادگیری و زبانی و انجام حرکات قالبی دارد اما این اختلالات نسبت به اوتیسم شدت آن به شدت پایین می باشد.

ویژگی های اختلال آسپرگر در زیر نشان داده شده است.

-         در مهارت های ارتباط غیرکلامی اختلال شدید به وجود می آید.

-         عدم برقراری ارتباط مناسب با دوستان و همسالان و در این زمینه احساس ناتوانی می کند.

-         عدم برقراری روابط اجتماعی و فقدان تقابل اجتماعی و هیجانی

-         انجام بازی های تکراری و علایق و الگوهای رفتاری تکراری و محدود

3.     اختلال از هم پاشیدگی دوران کودکی

در این اختلال کودک در دوران نوزادی و جنینی رشد طبیعی خودش را دارد که بعد از دوسالگی به اختلال ازهم پاشیدگی دوران کودکی دچار میشود و بر عملکردهای اجتماعی و عقلانی و زبانی تاثیر منفی می گذارد.

نشانه های اختلال از هم پاشیدگی دوران کودکی شامل موارد زیر می باشد.

-         در تعاملات اجتماعی دوطرفه دچار ناهنجاری هایی می شود.

-         ناتوان بودن در مهارت های زبانی و تکلم کردن

-         عدم برقراری ارتباط با دیگران و ناتوان بودن در روابط اجتماعی

-         ناتوان بودن در روابط انطباقی

-         در کنترل دفع ادرار و مدفوع با مشکلاتی رو به رو می شود.

-         به درستی قادر به حرکت نخواهد بود.

-         ناهنجاری هایی در بازی برای به کودک به وجود می آید و نمی تواند تنوع در بازی داشته باشد.

4.     نشانگان رت از جمله اختلال های فراگیر رشد

در این اختلال کودک تا پنج ماهگی رشد طبیعی دارد و حداقل شش ماه دوره طبیعی رشدش را طی می کند و بعد از آن اختلالاتی در رشدش به وجود می آید.

کودکانی که به این اختلال دچار میشوند از 5 ماهگی تا 48 هفتگی رشد آن ها کم می شود و به اندازه دور سر رشد آن ها کاهش می یابد و در نتیجه مهارت های حرکتی برای نوزاد سخت می شود و مهارت حرکت هدفمند دست از بین رفته و به جای آن حرکت قالبی به وجود می آید.

این اختلال فقط دختران را درگیر می کند چون به دلیل جهش در ژن خاصی به وجود آمده و کروموزوم ایکس را درگیر می کند.

دختران در زمینه حرکتی به مشکلاتی دچار می شوند و حرکت بدنی و راه رفتن کودک ناهماهنک شده و اختلالاتی در او به وجود می آید.

کودک در زمینه تکلم و زبانی آسیب می بیند و به کندی روانی_حرکتی مبتلا می شود.

پسران اگر به اختلال نشانگان رت مبتلا شوند قبل از تولد یا در طول سال اول زندگی از بین میروند.

درمان اختلال های فراگیر رشد

برای درمان اختلالات فراگیر روش های متفاوتی وجود دارد، در صورتی که والدین در مورد اختلالات رشدی به کودک خود مشکوک شدند باید هرچه سریع تر به یک روانشناس مراجعه کنند.

اگر این اختلال به موقع شناسایی شود و درمان های کودک به موقع انجام شود آُسیب هایی که به کودک وارد شده شدت آن کاهش می یابد و از پیش روی آسیب ها جلوگیری می شود.

رویکردهای درمانی که برای اختلال های رشد استفاده می شود به طور کاما باعث بهبود آن ها نمی شود اما جلوی پیش روی آن را می گیرد و تلاش می کند تا عملکرد فرد در بهترین حالت ممکن باقی بماند.

با وجود این اختلالات اگر درمان به موقع باشد باعث می شود که فرد باز هم از توانایی خود استفاده کند و بتواند با وجود مشکل از ظرفیت های خود بهره ببرد.

در زیر با تکنیک های درمان شناختی رفتاری که روش های رایج برای درمان اختلالات فراگیر رشد است آَشنا می شوید.

-         آموزش خود مدیریتی

-         بازی و بازی درمانی

-         موسیقی درمانی

-         انجام روش هایی برای تقویت مهارت ها

-         دارودرمانی