سینا ابهری

انواع فوبیا در روانشناسی چیست؟ آشنایی بیشتر با انواع بیماری فوبیا. همه افراد ممکن است در طول دوران زندگی انواع مختلفی از ترس و فوبیا را تجربه نمایند.

در واقع ترس یک حالتی طبیعی نسبت به وقایع ترسناک و موقعیت های تهدید آمیز است. که بیشتر جنبه حفاظتی دارد و باعث می شود فرد در این موقعیت ها بیشتر مواظب خودس باشد.

اگر این ترس بیش از حد زیاد باشد و حالت افراطی پیدا کند یک اختلال روانی به حساب می آید.

فوبیا چیست؟ فوبیا یا ترس ،استرس یا اضطراب مختل کننده ای است که به واسطه محرکی که به تنهایی ترسی ندارد ایجاد می شود.

افرادی که به فوبیا دچار هستند خودشان می دانند که ترسشان غیرمنطقی است اما باز هم نمی توانند بر ترس خود غلبه کنند.

فوبیا باعث اختلال در کارها فرد می شود و در کارکردهای فرد و اجتماعی اختلالاتی را به وجود می آورد.

فوبیا یک آسیب روانی به حساب می آید و شایع ترین اختلال در زنان و دومین اختلال شایع در مردان به حساب می آید.

در نتیجه به دلیل درصد شیوع آن و آشنایی با نشانه ها و علائم آن، تشخیص و درمان آن اهمیت بسیاری دارد.

انواع فوبیا در روانشناسی

فوبیای خاص بسیار متنوع است و انواع متفاوتی فوبیا در روانشناسی وجود دارد و ممکن است فرد به چند فوبیا دچار شود. فوبیا به پنج دسته کلی تقیم می شود، در زیر چند نمونه از فوبیاها را مورد بررسی قرار می دهیم.

انواع فوبیای حیوانات

فوبیای حیوانات یکی از انواع فوبیا است که حیوان محرک آن می باشد.

در فوبیا فرد ترس شدید و غیر معقولی را به واسطه تصور ذهنی، دیدن عکس یا مواجهه واقعی با حیوانی خاص تجربه می‌کند.

حتما لازم نیست حیوان را ببیند بلکه تصور حیوان نیز ترس دارد.

در برخی موارد، فوبیای حیوانات ممکن است با حملات وحشتزدگی یا پانیک همراه شود و مشکلات شدیدی از جمله سکته قلبی، بالا رفتن ضربان قلب و فشار خون و تعریق زیاد را برای فرد به وجود آورد.

ترس غیر منطقی از حیوانات سیری مزمن دارد و در صورتی که اقدامات درمانی صورت نگیرد، ممکن است روابط بین فردی، عملکرد شغلی و اجتماعی‌تان را به کلی مختل کند.

9تا از شایع ترین فوبیای حیوانات به شرح زیر است:

1. ترس از عنکبویت یاArachnophobia

یکی از اصلی‌ترین علت‌های به وجود آمدن فوبیا، تجربه ناگوار در گذشته در مواجهه با آن محرک خاص است.

اما بسیاری از افراد که ترس از عنکبوت را دارند تجربه ناگواری نداشته اند. پس دلیل ان ریشه  در تکامل انسان دارد.

محققان تعدادی از نوزادان را در معرض عکس‌هایی از عنکبوت، گل و ماهی قرار دادند.

بعد از بررسی واکنش نوزادان به این عکس‌ها دریافتند که مردمک چشم نوزادان در مواجهه با عکس عنکبوت، گشادتر از حالت‌های دیگر است.

گشاد شدن مردمک چشم بیانگر واکنش در مقابل استرس است. هر چقدر مردمک بیشتر گشاد شود، واکنش در مقابل استرس بیشتر است.

درنتیجه محققان دریافتند نوزادان بدون اینکه یادگیری اکتسابی خاصی داشته باشند واکنش استرسی بیشتری به عنکبوت دارند. پس ریشه ترس از عنکبوت باید در سرشت انسان باشد.

این ترس می تواند به دلیل فایده‌ای که در گذشته برای انسان داشته به وجود آمده باشد. در گذشته‌های خیلی دور، عنکبوت‌ها یکی از عوامل اصلی مرگ و میر و کاهش جمعیت بوده‌اند، در نتیجه باید از آن‌ها دوری می‌شد.

1. ترس از مار (Ophidiophobia)

کسانی که نسبت به مار فوبیا دارند، حتی از مواجهه با مکان‌هایی که احتمال می‌دهند در آن جا مار وجود داشته باشند، اجتناب می‌کنند.

ترس از مار در طبقه بندی علمی اختلالات روانی، زیر مجموع? فوبیای حیوانات قرار می‌گیرد و در طبقه اختلالات اضطرابی جای دارد.

1. ترس از زنبور (Spheksophobia)

کسانی که نسبت به زنبور فوبیا دارند، حتی از مواجهه با مکان‌هایی که احتمال می‌دهند در آن جا زنبور وجود داشته باشند، اجتناب می‌کنند.

1. ترس از پرنده (Ornithophobia)

بسیاری از افراد ممکن است فکر کنند ترسیدن از پرنده‌ها آنچنان مسئله‌ی مهمی نیست و به درمان نیاز ندارد؛

اما این ترس در بسیاری موارد می‌تواند به شدت آزاردهنده و اضطراب‌آور باشد چرا که مدام فکر و ذهن فرد مبتلا را به خود مشغول می‌کند.

1. ترس از موش (Musophobia)

ترس از موش بیشتر به خاطر سرعتش است.چون سرعت زیاد باعث می شود شما هیچ عکس العملی را نتوانید نشان دهید و ترس واسترس در شما به وجود بیاید.

1. ترس از ماهی (Ichthyophobia)

درمان شناختی یکی از مؤثرترین راه کارهای درمانی برای درمان ترس از ماهی است.

افرادی که فوبیای ماهی دارند، این حیوان را بسیار خطرناک‌تر از آنچه که هست، می‌پندارند. این درمان طرز فکر افراد مبتلا را نسبت به این حیوان تغییر می‌دهد.

1. ترس از سگ (Cynophobia)

افرادی که فوبیای سگ دارند، این حیوان را بسیار خطرناک تر از آنچه که هست، می‌پندارند.

1. ترس از سوسک (Entomophobia)

سوسک به دلیل رنگ تیره ای و ظاهرش چندش آور است و کسانی که ترس از سوسک را دارند بسیار آن را خطرناک در نظر می گیرند.

1. ترس از گربه (Entomophobia)

کسانی که نسبت به گربه فوبیا دارند، حتی از مواجهه با مکان‌هایی که احتمال می‌دهند در آن جا گربه وجود داشته باشند، اجتناب می‌کنند.

انواع فوبیا محیط طبیعی در روانشناسی

در فوبیای محیط های طبیعی فرد مبتلا از پدیده های طبیعی می ترسد در زیر نمونه ای از این فوبیا ذکر شده است.

 ترس از ارتفاع (Acrophobia)

افراد مبتلا به فوبیای ارتفاع به طور فعالانه‌ای از رفتن به ارتفاعات، ساختمان‌های بلند، آسانسورهای شیشه‌ای بیرون از ساختمان و… اجتناب می‌کنند.

حتی تصور بودن در جایی بلند برای این افراد موجب اضطراب شدید می‌شود

نشانه ها و درمان ترس از ارتفاع چگونه است؟

ترس از طوفان و رعد و برق (Astraphobia)

ترس از آب (Aquaphobia)

اگر فرد مبتلا به این فوبیا حتی به آب فکر کند، اضطراب عجیبی او را فرا می‌گیرد.

قرار گرفتن در کنار ساحل، شنیدن صدای شُر شُر آب و قرار گرفتن زیر باران برای این دست از افراد احساسات ناخوشایندی را ایجاد می‌کند.

فوبیای خون، تزریق و جراحت یا (Bll)

ترس از خون، عمل جراحت و آمپول و تزریق یکی از انواع فوبیا است که در آن فرد مبتلا ترس شدید و غیر منطقی نسبت به دیدن خون خود، دیگران و یا حتی خون حیوانات دارد.

به این صورت که فرد ممکن است صرفا با شنیدن اسم آن دچار ترس شود و یا با دیدن آن­‌ها و یا حس کردنشان آن ترس را تجربه کنند.

ممکن است شما نیز افرادی را دیده باشید که با دیدن کوچک‌ترین قطره خون غش می‌کنند و اغلب هم از دادن آزمایش خون و رفتن به آزمایشگاه فراری‌اند.

ترس از خون

ترس از خون و آمپول و جراحت یا فوبیای خون وآمپول در دسته‌ی اختلالات اضطرابی جای می‌گیرد.

افراد مبتلا به هنگام تماشای عکس یا فیلم خون و آمپول دچار ترس و اضطراب می‌شوند و ممکن است ضربان قلبشان بالا برود، بلرزند و یا از هوش بروند.

افراد در طول زندگی ممکن است بارها انگشت خود را ببرند و دچار جراحت جزئی شوند؛ اما این جراحت جزئی برای افراد مبتلا به ترس از خون بسیار وحشتناک است.

درست است که درد زیادی را بر اثر این جراحت حس نمی‌کنند اما خون ناشی از جراحت باعث می‌شود رنگشان سفید شود، دچار تهوع و تعریق شوند و بر زمین بیوفتند.

تنها 3 تا 4 درصد از افراد به این بیماری مبتلا هستند.

احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که والدین یا اقوام آن‌ها اختلالات اضطرابی و یا به طور خاص فوبیا داشته‌اند، بیشتر از افراد دیگر است.

ممکن است یک پیوند ژنتیکی در میان آن‌ها وجود داشته باشد که حامل انتقال این ژن به فرزندانشان باشد.

ترس از خون به احتمال زیادی زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. چرا که افراد در طول روز ممکن است با خون مواجه شوند.

همچنین افراد مبتلا از دادن آزمایش خون اجتناب می‌کنند و همین امر ممکن است به سلامتی آن‌ها را به خطر بیندازد.

افرادی که فوبیای خون و آمپول را دارند از قرار گرفتن در مکان هایی چون بیمارستان و بهداشت و جاهایی که احتمال می دهند با خون و آمپول رو به رو شوند دوری می کنند.

در هنگام بیماری این افراد معمولا از قرص و شربت استفاده می کنند و هرگز راضی به زدن آمپول نمی  شوند.

انواع فوبیا فرآیندی در روانشناسی

در فوبیای اعمال و فرایندها فرد از فرایندهای مشخصی می ترسد که بعضی از آن ها عبارت اند از:

• ترس از بچه دار شدن

گاه ترس از بچه دار شدن تبدیل به نوعی فوبیا و ترس مرضی می‌شود که ریشه در اتفاقات و حوادث گذشته دارد و به صورت دقیق‌تر باید مورد تحلیل قرار بگیرد.

ممکن است به دلیل نداشتن امنیت شغلی و اقتصادی یا نداشتن حمایتی از اطرافیان باشد و همچنین نداشتن امنیت روانی و تجربه نداشتن در زمینه فرزند پروری می تواند باعث ترس از بچه دار شدن شود.

بسیاری از زنان شاغل چون فکر می کنند بچه جلوی پیشرفت و هدف های آن ها را می گیرد نسبت به بچه دار شدن رغبتی ندارند.

• ترس از دخول

یکی از اختلالات جنسی در زنان ترس از دخول می باشد و این به دلیل منقبض شدن غیر طبیعی ثلث خارجی مهبل به وجود می آید و مانع از نزدیکی می شود.

زنان برای برقرار کردن رابطه جنسی دچار استرس، فشار و هیجانات منفی می شوند و مردان برای اینکه استرس و فشار روحی و روانی را برای همسرشان کاهش دهند باید برای آن ها زمان و وقت کافی بگذارند و از نظر روحی و عاطفی همسرشان را آماده کنند.

اگر مقدمات قبل از رابطه به خوبی انجام نشود هیچکدام از طرفین از رابطه جنسی لذت نخواهند برد و احساس رضایت نخواهند کرد.

بسیاری از دختران هستند که بعد از اینکه ازدواج می کنند به طور ناخودآگاه دچار ترس می شود و به خاطر ترس ناخودآگاه از رابطه جنسی و از دست دادن بکارتشان، ترس از دخول برای آن ها به وجود می آید.

این ترس به دلیل استرس و اضطراب به وجود می آید و باعث می شود که به طور ناخودآگاه مجرای تناسلی منقبض شود و برقراری رابطه جنسی را سخت و غیرممکن سازد در این هنگام می توان از مشاوره جنسی کمک گرفت تا راهنمایی های لازم را انجام دهد.

دلایل و علت ترس از دخول در زنان چیست؟

• ترس از رانندگی کردن (Vehophobia)

بسیاری از افراد ممکن است در کودکی تصادف خطرناکی را دیده باشند و بسیاری از افراد زندگی خود را از این طریق از دست داده باشند و یا در مورد اتفاقاتی که ممکن است با ماشین پیش بیاید در ذهن خود تصوراتی دارند.

این تصورات باعث می شود فوبیای رانندگی داشته باشند.

• ترس از پرواز (Aerophobia)

ترس از هواپیما می تواند به دلیل ارتفاع کردن و اتفاقاتی همچون سقوط باشد.

حتی تصور پرواز کردن نیز برای این افراد اضطراب‌زا است و علائم ترس مانند بالا رفتن ضربان قلب، مشکل در تنفس، تعریق شدید و… ایجاد می‌شود.

• ترس از زایمان (توکوفوبیا)

ترس از زایمان تجربه رایجی میان بانوان است. این مسئله امری طبیعی است و با توکوفوبیا متفاوت است.

در حقیقت حدود 80 درصد از بانوان در دوران بارداری خود ترس‌هایی را پیرامون زایمان تجربه می‌کنند.

با این حال از این میان 13 درصد از بانوان دچار توکوفوبیا هستند چرا که توکوفوبیا نوعی ترس بسیار شدید و افراطی است و باعث می‌شود که فرد از موقعیت‌های مرتبط با زایمان اجتناب کنند.

در حالی که اغلب مادران در طول بارداری یاد می‌گیرند که چگونه اضطراب خود را کنترل کنند و ترس آن‌ها در حدی نیست که باعث شود از مراجعه به پزشک و اقدام برای زایمان خودداری کنند.

توکوفوبیا به معنای ترس و اضطراب بسیار شدید در مورد زایمان است. این ترس می‌تواند برای یک مادر باردار وضعیت فلج کننده و وحشت باری را ایجاد کند و باعث شود که او از نظر هیجانی و جسمانی تحت تأثیر قرار بگیرد.

توکوفوبیا یکی از انواع فوبیای خاص است و نوعی اختلال اضطرابی محسوب می‌شود. همانند سایر فوبیاها فرد مبتلا به این ترس تلاش می‌کند تا از هرگونه موقعیتی که او را با موضوع ترسش مواجه می‌کند اجتناب کند.

به این ترتیب ممکن است که شما در طول دوران حاملگی از رفتن نزد پزشک خودداری کنید و یا حتی به طور کل به خاطر این ترس نخواهید باردار شوید.

• ترس از شکست

یکی از موانع رسیدن به موفقیت به دلیل ترس از شکست است.

موفقیت بدون شکست به وجود نمی آیند و در مسیر رسیدن به موفقیت پیچ و خم های بسیاری وجود دارد که باعث می شود با شکست مواجه شوید.

اما برای اینکه به موفقیت برسید باید تلاش کنید تا بتوانید با این شکست ها مقابله کرده و به هدف نهایی خود برسید.

در طول تاریخ موفقیت های بسیاری دیده ایم که حتما برای رسیدن به موفقیت با شکست هایی رو به رو شده اند اما درمورد شکست ها اشاره ای نشده است.

نکته حائز اهمیت این است که همه موفقیت ها همراه با شکست است اما این شکسته نتوانسته جلوی تلاش افراد رو بگیرند.

بلکه سکوی پرتابی برای رسیدن به موفقیت بوده اند . این مقاله شما را با ترس از شکست، شکست  و موفقیت در زندگی آَشنا می کند.

شیوه های درمانی ترس از شکست چیست؟

• ترس از بودن در مکان های بسته مانند آسانسور (Claustrophobia)

افرادی که به کلاستروفوبیا مبتلا هستند از آسانسور، دستگاه ام آر آی، تونل ها و یا اتاق پرو نیز اجتناب می کنند.

حتی فکر بودن در جایی  بسته نیز در این افراد باعث اضطراب شدیدی می شود و علائمی مانند افزایش ضربان قلب، تعریق شدید، مشکل در تنفس و… را ایجاد می کند.

هر آنچه باید در مورد ترس از مکان های بسته بدانید

• ترس از بودن در مکان های باز و شلوغ (Agoraphobia)

آگورافوبیا یکی ازانواع فوبیا در دسته اختلالات اضطرابی است که در آن فرد ترسی افراطی و غیرمنطقی نسبت به فضاهای باز، بسته یا شلوغ دارد.

افراد مبتلا به آگورافوبیا نمی‌توانند به تنهایی از خانه بیرون بروند یا وقتی در مکان های شلوغ قرار می گیرند نگرانند که نتوانند از آن جا فرار کنند.

آن ها در این شرایط ممکن است که دچار حمله عصبی شوند یا ضربان قلبشان به میزان بسیار زیادی بالا رود.

این مشکل ممکن است باعث شود مدت های زیادی را در خانه بمانید یا برای بیرون رفتن دائما منتظر کسی باشید تا در کنار او احساس امنیت کنید.

مسلما این وضعیت عملکردهای روزانه آن ها را با اختلال های زیادی مواجه خواهد کرد.

ترس از سخنرانی در جمع | انواع فوبیا در روانشناسی

امروزه صحبت کردن یکی از کلید‌های موفقیت است ولی هستند کسانی که به خاطر ترس از صحبت در جمع از حرف زدن در محافل مختلف اجتناب می‌کنند.

هراس از حرف زدن در جمع حسی کاملا طبیعی است و هر کسی حداقل یک بار آن را تجربه کرده است.

شاید شما هم در هنگام صحبت کردن در جمع ناخودآگاه عصبی می‌شوید و ذهنتان جملات منفی را با خود تکرار می‌کند.

به همین دلیل فقط واکنش‌های منفی دیگران را نسبت به خودتان می‌بینید.

اضطراب عامل اصلی این مشکل است ولی جای نگرانی نیست چون با به کار بردن روش‌های مناسب می‌توانید این مساله را برطرف کنید.

همچنین یکی دیگر از دلایل ترس ریشه در تفکر کمال گرایی دارد.

زمانی که فرد احساس می‌کند به قدر کافی خوب نیست ترس او را فرا می‌گیرد. این ترس زمانی شروع می‌شود که فرد به قضاوت و داوری خود می‌پردازد و به خود نمره می‌دهد.

آیا در مورد علل و درمان آگورافوبیا می دانید؟

• ترس از موقعیت‌های اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی، نوعی اختلال اضطرابی است که در موقعیت‌ها و شرایط اجتماعی روزمره، فرد دچار اضطراب طاقت فرسا و بیش از اندازه می‌شود.

افراد دارای فوبیای اجتماعی ترسی همیشگی، از مشاهده یا قضاوت شدن توسط دیگران و مورد تمسخر قرار گرفتن دارند.

افراد مبتلا به اختلال فوبیای اجتماعی، معمولا دچار عزت نفس و اعتماد به نفس پایین، وسواس فکری و افسردگی می‌شوند و احتمال ابتلای آنان به دیگر انواع فوبیا نیز وجود دارد.

منبع : انواع فوبیا در روانشناسی چیست؟