سینا ابهری

امنیت یک موضوع مهم برای کودکان دارای اختلال دلبستگی واکنشی و دیگر مسائل دلبستگی است. آن ها به دلیل ناامن حس کردن دنیا، سرد و بدگمان می باشند و همواره گارد دفاعی برای محافظت از خود به کار می برند، اما آن همچنین مانع می شود تا آن ها بتوانند هر گونه محبت و حمایت را بپذیرند.

پس قبل از آنکه چیز دیگری اتفاق بیفتد مهم است تا حس امنیت کودک تقویت شود. شما می توانید این کار را از طریق واضح کردن انتظارات و قواعد رفتاری و نشان دادن عکس العمل مداوم برایش تحقق دهید طوری که کودک هنگام عمل کردن به یک روش خاص آنچه از او انتظار می رود را بداند و حتی از همه مهم تر بداند که آنچه اتفاق میفتد اصلاً اهمیتی ندارد،  با این کار می توانید از قبل پیش دستی کرده و انتظارات را مشخص کنید.

تاریخچه نظریه دلبستگی

نظریه جان بولبی در مورد نظریه دلبستگی به دهه 1950 باز می گردد. بر اساس نظریه وی، سه سبک دلبستگی ناایمن شناسایی شد: 1. دلبستگی ناایمن اجتنابی، 2. دلبستگی ناایمن اضطرابی و 3. دلبستگی ناایمن اجتنابی و چهارمین سبک دلبستگی که او کشف کرد، دلبستگی ایمن بود.

درک این مفهوم نسبتاً آسان است. نوزادی که به دنیا می آید، اولین پیوند اجتماعی را با مراقبین (در بیشتر موارد، والدین) برقرار می کند. این زمانی است که مغز کودک شروع به شکل گیری درک تعاملات اجتماعی می کند. در این شرایط والدین به کودک به طور غیرمستقیم آموزش می دهند که عواطف و نیازهای او شناخته می شود، او مورد حمایت و محبت قرار می گیرد و به طور کلی می توان به مردم اعتماد کرد.

در این زمینه مری اینزورث آزمایشی طراحی کرد در این آزمایش او سنجید که در آن سعی داشت به چگونگی ایجاد امنیت از سوی والدین تاکید داشت. در این آزمایش مدتی کودک را در خانه مورد آزمایش قرار دارد و آن ها را مشاهده کرد سپس دو بار از والدین خواست که فرزند خود را ترک کنند و بیرون بروند تا واکنش بچه ها را ببینند در این آزمایش سه الگو زیر آشکار شد.

انواع سبک های دلبستگی نا ایمن

در ادامه انواع سبک های دلبستگی آمده است:

• دلبستگی ناایمن دوسوگرا
• دلبستگی ناایمن اضطرابی
• وابستگی اجتنابی

1.سبک دلبستگی ناایمن دوسوگرا

در شکل گیری این اختلال مراقب کودک در یک دقیقه مراقبت و پاسخگو بوده و دقیقه بعد بی توجه می شود. به طور خلاصه، مراقبان در پاسخ به نیازهای فرزندشان رفتار ناسازگارانه و متناقض از خود نشان می دهند. به عنوان مثال وقتی کودک برای محبت گریه می‌کند، مراقب در برخی مواقع می‌دود تا نیاز او را برآورده کند، اما در موارد دیگر گریه‌هایش را نادیده می‌گیرد. موارد زیر باعث ایجاد این نوع اختلال می شود:

• در نحوه پاسخگویی به نیازهای فرزندشان غیرقابل پیش بینی است.
• به نیازهای خود بیشتر از نیازهای فرزندانشان اهمیت می دهند.
• در برخی موارد محبت کرده اما در برخی موارد فرزند خود را تنبیه می کنند.

این کودکان کاملاً مطمن هستند که والدین نزدیک آن ها هستند، اما به نظر نمی رسد که هیچ آرامشی از او بگیرند. کودکان دوسوگرا اغلب در مورد کاوش در دنیای خود بی اهمیت هستند.

2. دلبستگی ناایمن اضطرابی (دلبستگی ناایمن اشفته)

در طول این دوره شکل گیری، ممکن است مراقب کودک از نظر عاطفی در بسیاری از مواقع در دسترس نبوده باشد. آن ها همچنین ممکن است با پاسخ ندادن به نشانه های فرزندشان به نیازهای فرزندشان بی اعتنایی کرده باشند و احتما سوء استفاده جسمانی یا روانی از آن ها نیز وجود دارد.

در این شرایط کودک رفتار عجیبی نشان می دهد به طور مثال به سمت مادر می رود ولی به او نگاه نمی کند یا دوست دارد به سمت مادر برود اما می ترسد، این نشان دهنده ترس از والدین است که به دلایل مختلفی می تواند ایجاد شود.

3. دلبستگی ناایمن اجتنابی

سبک وابستگی اجتنابی حدود 7 درصد رخ می دهد و معمولاً در 18 ماه اول زندگی ایجاد می شود، بنابراین می توان گفت که تا حدودی نادر است. در این شرایط والد  بی توجه  و طرد کننده است و کودک احساس می کند که اصلا نمی تواند به مادر خود تکیه کند بنابراین خود را بی تفاوت به حضور مادر نشان می دهد تا بیش از این ناامید نشود.  در آینده این کودکان به دیگران اعتماد نکرده و رابطه خوبی با آن ها برقرار نمی کنند.

 نشانه ها و علائم

وابستگی ایمن نشانه های زیر را در کودک به دنبال دارد:

•  تمایل به نزدیکی به مراقب اصلی خود.
•  اگر احساس ترس یا تهدید کنند، برای آسایش و ایمنی به مراقب اصلی خود بازگردند.
• با مراقب اصلی خود به عنوان پایگاهی از امنیت رفتار می کنند که از آنجا می توانند محیط اطراف را کشف کنند. کودک با علم به اینکه می تواند در صورت نیاز به پایگاه امن خود بازگردد، احساس امنیت می کند.
•  تجربه اضطراب در غیاب مراقب اصلی خود. وقتی مراقبشان می رود ناراحت می شوند، اما از دیدنشان خوشحال می شوند و وقتی برمی گردند به راحتی آرامش می یابند.

وابستگی ناایمن با نشانه های زیر ظاهر می شود و آینده کودک را با مشکل همراه می سازد:

• نمی تواند با دیگران احوالپرسی کند یا به آن ها نزدیک شود
• گریه های تسلی ناپذیر
• مشکل در کنترل خشم یا پرخاشگری
• گوشه گیری
• بی علاقگی به بازی با همسالان
•  سرکشی
• ممکن است به والدین خود خیره شوند اما از تماس چشمی خودداری کنند.
• ممکن است بی وقفه فریاد بزنند، گویی می خواهد با مراقب خود درگیر شود.
• اعتماد به نفس پایینی دارند.

منبع : دلبستگی ناایمن در کودکان